Mięśniaki macicy są najczęstszą chorobą narządu rodnego kobiety. Dotyczą prawie 30% kobiet w każdym wieku, ale częściej występują w okresie miesiączkowania kobiety. Występowanie mięśniaków jest zależne od wielu czynników: genetycznych, rasowych, współistnienia nadwagi i otyłości, płodności, zaburzeń hormonalnych.
Rozwój mięśniaków jest estrogenozależny, tzn. naturalne lub wywołane lekami wysokie stężenie hormonów żeńskich estrogenów stymuluje wzrost mięśniaków. Mięśniaki macicy są łagodnymi guzami, nowotworami macicy powstającymi z mięśni gładkich macicy. Ryzyko transformacji nowotworowej złośliwej wynosi 0,7% - 1,7% i jest proporcjonalne do wieku kobiety. Czym starsza jest kobieta, która ma mięśniaki to ryzyko transformacji złośliwej wzrasta. Obraz histologiczny mięśniaków najczęściej jest typowy, ale istnieją także nietypowe warianty mięśniaków lub nietypowe wzrosty mięśniaków, które zaliczane są do nowotworów złośliwych macicy (mięsaki, guzy podścieliskowe, nowotwory mesenchymalne). Mięśniaki macicy często nie wywołują żadnych objawów chorobowych. Jest to głównie uzależnione od wielkości, umiejscowienia i liczby mięśniaków.
Do typowych objawów klinicznych mięśniaków macicy należy wymienić:
- ból, uczucie dyskomfortu, rozpierania i bólów w podbrzuszu
- nieprawidłowe krwawienia z macicy między miesiączkowe
- obfite, bolesne, krwotoczne miesiączki, przedłużające się ( skrzepy w czasie miesiączki)
- wtórna anemia, która objawia się osłabieniem, bladością powłok, niskim ciśnieniem krwi, omdleniami, zaburzeniami rytmu serca, w skrajnych przypadkach może dojść do niewydolności krążenia
- ucisk na pęcherz moczowy ( parcie na pęcherz moczowy naglące lub wysiłkowe)
- zaleganie moczu, nietrzymanie moczu wysiłkowe lub naglące, moczenie nocne,
- częste stany zapalne pęcherza moczowego, zatrzymania moczu
- ucisk na jelito grube ( parcie na stolec, zespół jelita drażliwego powodujące naprzemiennie biegunki i zaparcia, krwawienia z żylaków odbytu)
- częste stany zapalne pochwy – ropne upławy, swędzenie, pieczenia
- zaburzenia rozrodu (niepłodność, nawykowe poronienia, porody przedwczesne)
Powyższe zestawienie objawów klinicznych może występować razem lub jako pojedynczy objaw, ich nasilenie głównie zależy od umiejscowienia mięśniaka, wielkości i ich liczby. Umiejscowienie mięśniaków może być: podśluzówkowe, śródścienne lub podsurowicówkowe. Początkowo wszystkie mięśniaki rozwijają się w mięśniu macicy, ale ich dalszy rozwój może następować w kierunku zewnętrznym czyli do błony surowiczej ( otrzewnej) lub wewnętrznie do błony śluzowej macicy.
Proponowane zabiegi
Pierwszym etapem operacji jest odpowiednie unieruchomienie macicy. Dokonuje się tego przy użyciu specjalnych manipulatorów macicznych zakładanych od strony pochwy lub odpowiednimi kleszczykami laparoskopowymi. Następnie nacina się ścianę macicy w miejscu najbliższym do mięśniaka, w oddaleniu od pęczków naczyniowych zaopatrujących macicę w krew. Kiedy dochodzi się do struktury mięśniaka to bardzo ważną czynnością jest mocne uchwycenie guza za pomocą ostrych kleszczyków laparoskopowych. Pociągając za guz, innym narzędziem oddzielana jest torebka guza od struktury macicy, a krwawiące naczynia zamykane są bipolarnymi kleszczykami elektrochirurgicznymi. Delikatne preparowanie mięśniaka pozwala go wyłuszczyć ze ściany macicy. Po wyłuszczonym mięśniaku pozostaje ubytek, wgłębienie, loża, która często mimo dokładnego zamykania naczyń, krwawi. Dlatego bardzo ważną kolejną czynnością jest zeszycie chirurgiczne loży. Używamy szwy laparoskopowe wewnątrzbrzuszne, zakłada co najmniej trzy warstwy szwów. Takie dokładne i szczelne zeszycie ubytku mięśnia macicy (loży) zapewnia silny zrost, który gwarantuje wytrzymałość blizny np. w czasie rozciągania macicy przez rozwijającą się ciąże. Kontrola krwawienia, płukanie miejsca operowanego jest następnym etapem operacji.
Najgroźniejszym powikłaniem przy tego typu operacjach jest nadmierne krwawienie w czasie wyłuszczania mięśniaków. Aby temu zapobiec, czasami, decydujemy się na klipsowanie na czas operacji głównych tętnic zaopatrujących macicę. Pozwala to na niemal bezkrwawą operację a po zeszyciu macicy, klipsy zdejmuje się, aby przywrócić prawidłowe ukrwienie. Operacje laparoskopowe wyłuszczenia mięśniaków mogą być łatwe lub bardzo trudne, wymagające od operatora wysokiego kunsztu zawodowego. Głównie zależy to od wielkości, lokalizacji i topografii mięśniaków macicy co czasami jest trudno przewidzieć w badaniu klinicznym przedoperacyjnym.
Przebieg operacji histeroskopowej
Decyzję o wycięciu mięśniaka drogą histeroskopową podejmuje się po wykonaniu uprzednio histeroskopii diagnostycznej w czasie której dokładnie uwidacznia się wnętrze jamy macicy i ocenia się stopień wypuklenia mięśniaka do światła jamy macicy. Jeżeli więcej niż 50% objętości mięśniaka uwypukla się do światła jamy macicy to możemy podjąć decyzję o operacji histeroskopowej. Najważniejszym urządzeniem w tego rodzaju zabiegach jest elektroresektoskop histeroskopowy. Jest to urządzenie elektromechaniczne, które pozwala pętlą elektryczną, bezkrwawo wycinać kawałki mięśniaków, aby później bezpiecznie wydobyć je z jamy macicy. Czynność tę wykonuje się pod kontrolą obrazu histeroskopowego. Zabieg elektroresekcji mięśniaków macicy można rozszerzyć o zabieg ablacji endometrium, czyli elektrokoagulacji błony śluzowej macicy. Efektem takiej operacji jest całkowite zarośnięcie macicy i ustanie krwawień macicznych.
Po zabiegu
Po tego typu operacjach utrata krwi zależy głównie od stopnia trudności operacyjnych. Podobnie ból pooperacyjny, albo jest niewielki, albo wymaga silnych leków przeciwbólowych. Pacjentka już po 8 godzinach wstaje z łóżka. Jest to element profilaktyki przeciwzakrzepowej, oprócz podawanych leków przeciwzakrzepowych. Po dobie po operacji pacjentka może udać się do domu, aby tam prowadzić dalszą rekonwalescencję. Po tygodniu od operacji zdejmowane są szwy z powłok skórnych i także wtedy przeprowadza się kontrolne badanie ginekologiczne.
