Badanie przezprzełykowe echo jest najbardziej dokładną metodą badania serca. Dzięki temu, że przełyk przylega bezpośrednio do serca uzyskiwane obrazy są bardzo szczegółowe. Badanie przypomina gastroskopię, trwa ok 10 minut. Badanie jest bezpieczne, nie niesie ryzyka żadnych poważnych powikłań.
Poza klasycznym badaniem przez klatkę piersiową stosowana jest też technika badania przezprzełykowego. Sonda wprowadzana jest do przełyku wraz z głowicą ultrasonograficzną i z tej perspektywy (czasami nawet przezżołądkowo) ocenia się serce w wybranych sytuacjach klinicznych.
Czasami istnieją wskazania do tzw. echokardiografii obciążeniowej. Wykonuje się wówczas serię badań echo przy zmieniającym się obciążeniu np. wysiłkiem fizycznym, lekami pobudzającymi pracę serca lub rozszerzającymi tętniczki wieńcowe bądź stymulacją elektryczną przedsionków serca. Wysiłek fizyczny jest stopniowany albo na cykloergometrze (rodzaj roweru treningowego), bieżni ruchomej lub stosując leki (dobutamina lub dipirydamol).
Przed badaniem: lekarz powinien być powiadomiony o następujących danych: wiek pacjenta, wzrost i masa ciała, dotychczasowe rozpoznanie kliniczne i cel badania (określony przez lekarza prowadzącego), przyjmowane leki, przebyte operacje i choroby, opisy uprzednio wykonywanych badań echo.
Badanie wykonywane jest najczęściej u chorych z:
- wadami wrodzonymi serca,
- sztucznymi zastawkami serca,
- chorobami aorty,
a także
- w przypadku podejrzenia obecności skrzepliny w sercu
- u chorych po udarze mózgu z niewyjaśnionej przyczyny
- u chorych przed umiarowaniem (kardiowersją ) serca.
Istnieją określone wskazania do echokardiografii klasycznej bądź jej innej formy:
-
choroba niedokrwienna serca - tylko jeśli pacjent przechodził zawał serca lub ma podejrzenie innych (niezwiązanych z chorobą wieńcową) przyczyn bólów w klatce piersiowej
-
zawał mięśnia serca i ocena jego powikłań
-
szmer serca sugerujący chorobę serca lub dużych naczyń
-
zastawkowe wady serca (ocena zaawansowania, nowe dolegliwości, pacjentki z rozpoznaną wadą będące w ciąży, w ramach kontroli)
-
wrodzone wady serca (w tym u dzieci z nieprawidłowym rozwojem fizycznym lub podejrzeniem wady na podstawie objawów)
-
niewydolność mięśnia serca
-
nadciśnienie tętnicze (szczególnie u osób z współistniejącą dusznicą bolesną, zaburzeniami rytmu, niewydolnością serca)
-
choroby osierdzia (dla oceny płynu w worku osierdziowym lub w trakcie nakłucia worka) i wsierdzia (powierzchni np. zastawek lub jam serca)
-
wszczepione zastawki sztuczne bądź naturalne
-
pierwotne i wtórne choroby mięśnia serca (tzw. kardiomiopatie) lub np. przy zapaleniu mięśnia serca
-
choroby aorty
-
nadciśnienie płucne
-
diagnostyka omdleń
Badanie przezprzełykowe wykonuje się przy podejrzeniu:
-
rozwarstwienia aorty
-
skrzepliny w jamach serca
-
zapalenia wsierdzia na sztucznych zastawkach
-
zaburzeń funkcjonowania takich protez
Badanie z obciążeniem jest planowane u pacjentów, którzy:
-
nie mogą wykonać wysiłku fizycznego w ramach tzw. próby wysiłkowej (a badanie to ma rozstrzygnąć o rozpoznaniu choroby niedokrwiennej serca i ew. leczeniu)
-
są kwalifikowani do zabiegu na tętnicach wieńcowych (operacji lub rozszerzania)
-
mają dyskusyjny wynik badań dodatkowych przy istniejących objawach choroby wieńcowej
-
będą poddani poważnym operacjom, przed którymi należy ocenić ryzyko powikłań ze strony serca
Przed badaniem echo nie wymaga się rutynowo badań poprzedzających. Ich zalecenie zależy od sytuacji klinicznej chorego. Zarówno badanie z obciążeniem jak i przezprzełykowe powinno być wykonywane w pomieszczeniu z dostępnym sprzętem reanimacyjnym. Ryzyko groźnych dla życia zaburzeń rytmu, zawału mięśnia serca, nagłego zgonu sercowego wynosi mniej niż 0,1%, jest więc znikome, jednak lekarz musi być zabezpieczony na taki wypadek.
Wskazane jest aby pacjent był min. 4 godziny po ostatnim posiłku. Personel medyczny dokonuje wkłucia do żyły obwodowej na wypadek konieczności podania leku tą drogą.
Za pomocą badania echokardiograficznego lekarz ocenia budowę i funkcjonowanie poszczególnych elementów serca: mięśnia, zastawek, naczyń wchodzących i wychodzących z serca oraz przepływów krwi. Jest to badanie nieinwazyjne, obojętne dla organizmu, bezbolesne. Wynik badania zawiera opis, komentarz, ew. zdjęcie danej nieprawidłowości. Badanie może być nagrane na kasetę video lub na dysk optyczny. Badanie wykonuje lekarz a przy echo przezprzełykowym i obciążeniowym dodatkowo niezbędna jest asysta pielęgniarki. Badanie przezklatkowe łącznie z Dopplerem trwa od ok. 15 do 30 minut. Inne rodzaje echo - dłużej. Nie wykazano szkodliwego dla organizmu człowieka działania fali ultradźwiękowej o częstotliwościach stosowanych podczas diagnostyki echokardiograficznej. Uznaje się więc to badanie za bezpieczne i możliwe do częstego powtarzania (nawet u kobiet w ciąży).
Do badania pacjent kładzie się na lewym boku z lewą ręką pod głową. Gardło zostaje znieczulone, aby wyeliminować odruch wymiotny. Czasami pacjent otrzymuje środek uspokajający dożylnie. Gastrofiberoskop z sondą pokrytą żelem jest wprowadzany do przełyku. Po tym badaniu pacjent zostaje na czczo przez 1,5-2 godzin, aby uniknąć problemów z połykaniem (czy nawet zachłyśnięciem), które ze względu na stosowane znieczulenie mogą wystąpić przy próbie jedzenia. Nie jest to miłe badanie, ale nie naraża pacjenta na działanie szkodliwych czynników. Chory może czuć dyskomfort w gardle przez klika godzin. Jest to zjawisko przemijające.
-
Echo z dobutaminą nie jest wykonywane u pacjentów z niestabilną chorobą wieńcową, ze świeżym zawałem lub zapaleniem mięśnia serca, przy ciężkiej niewydolności serca, ciężkich wadach serca, zatorach i nadciśnieniu tętniczym powyżej 200/120 mmHg.
-
Echo z dipirydamolem - nie jest wykonywane u pacjentów z niestabilną chorobą wieńcową, z przebytym w niedługim okresie czasu zawałem lub zapaleniem mięśnia serca, przy ciężkiej niewydolności serca, ciężkich wadach serca, zatorach i nadciśnieniu tętniczym powyżej 200/120 mmHg, osób z astmą oskrzelową i przewlekłym zapaleniem oskrzeli.
-
Badanie przezprzełykowe nie może się odbywać u pacjentów z chorobami przełyku i ze skazą krwotoczną. Chorzy będący nosicielami wirusa WZW lub HIV są obowiązani zgłaszać ten fakt.
