PROGRAM PROFILAKTYCZNY BEZPŁATNYCH BADAŃ W KIERUNKU BORELIOZY
W celu wykonania badań laboratoryjnych w CM SANITAS zapraszamy do zgłoszenia się do Rejestracji (I piętro) w CM SANITAS w Lublinie:
- od poniedziałku do piątku w godz. 7:30 - 18:00,
- w soboty w godz. 8:00 - 14:00.
Istnieje możliwość zorganizowania bezpłatnej akcji profilaktycznej z zakresu BORELIOZY wśród pracowników i ich członków rodzin w siedzibie Państwa firmy/instytucji z zachowaniem wszelkich zasad epidemiologiczno-sanitarnych.
W przypadku zainteresowania przeprowadzeniem akcji profilaktycznej w Państwa siedzibie zapraszam do kontaktu: info@cmsanitas.pl
Zapraszamy na badania
O PROGRAMIE
Program skierowany jest do mieszkańców województwa lubelskiego w wieku aktywności zawodowej, z uwzględnieniem grup wysokiego ryzyka, czyli rolników, leśników, myśliwych, a także tych, którzy podejrzewają u siebie boreliozę
lub mieli kontakt z kleszczem.
Program rozpoczyna się przeprowadzeniem przez pielęgniarkę wywiadu z pacjentem i uzupełnieniem ankiety kwalifikacyjnej, w celu wyłonienia osób z podejrzeniem choroby. Pacjenci, u których istnieje ryzyko zakażenia boreliozą zostaną skierowani na badania diagnostyczne- wykonanie testu Elisa w klasie IgM oraz IgG. W przypadku, gdy wynik testu Elisa będzie pozytywny lub wątpliwy, pacjent zostanie skierowany przez lekarza na dalszą diagnostykę- test potwierdzający Western- Blot w klasie IgM oraz IgG
z wynikami którego zostanie skierowany na konsultację do specjalisty chorób zakaźnych, gdzie uzyska informację o ewentualnej potrzebie podjęcia dalszego leczenia w ramach NFZ.
Na dole strony znajdują się pliki do pobrania.
KLESZCZ- CZYM JEST I GDZIE WYSTĘPUJE?
Kleszcze to niewielkie pajęczaki- nienajedzona samica (bo tylko ona żywi się krwią) ma zwykle nie więcej niż 4 mm długości. Żyją w lasach i zaroślach, na łąkach, polach, a ostatnio coraz częściej także w miejskich parkach, a nawet na przydomowych trawnikach. Są nosicielami wielu groźnych chorób w tym boreliozy.
Aktywność kleszczy zależy od temperatury otoczenia. Rozpoczyna się zwykle na przełomie marca i kwietnia, a trwa aż do listopada. Szczyt aktywności kleszczy przypada na miesiące maj i czerwiec oraz wrzesień i październik. Atakują ssaki, ptaki i człowieka. W ich cyklu rozwojowym występują kolejno: jajo, larwa, stadium nimfalne oraz osobnik dorosły. Szczególnie niebezpieczne są nimfy kleszczy- mikroskopijne i trudne do zauważenia na ludzkim ciele.
MARZEC – LISTOPAD OKRES AKTYWNOŚCI KLESZCZY
Kleszcze żywią się krwią. Podczas procesu wysysania krwi wstrzykują do organizmu człowieka ślinę, z którą przedostają się chorobotwórcze drobnoustroje.
CHOROBY ODKLESZCZOWE
Kleszcze przenoszą zarówno wirusy, bakterie, jak i pierwotniaki, dlatego przyczyniają się do rozprzestrzeniania licznych chorób określanych jako choroby odkleszczowe.
Do głównych chorób przenoszonych przez kleszcze w Polsce należą: borelioza oraz odkleszczowe zapalenie mózgu. Do rzadziej występujących chorób należą: anaplazmoza, babeszjoza, tularemia i riketsjozy.
BORELIOZA- ZAKAŻENIE
Borelioza jest szczególnie groźną chorobą spośród tych przenoszonych przez kleszcze. Wywołuje ją krętek Borrelia burgdorferi- bakteria bytująca w organizmach dzikich i domowych zwierząt. Nie ma na nią szczepionki, stąd tak ważna jest profilaktyka i wczesne wykrywanie choroby.
Borelioza choć jest chorobą zakaźną nie jest zaraźliwa- nie przenosi się z człowieka na człowieka. Aby doszło do zakażenia bakteria wywołująca chorobę musi zostać przeniesiona przez kleszcza.
Lubelszczyzna należy do obszarów o szczególnie podwyższonym zagrożeniu zakażeniem boreliozą. Notuje się tu z roku na rok coraz więcej przypadków tej choroby.
Grupą szczególnie narażoną na zakażenie są rolnicy, leśnicy i myśliwi. Ze względu jednak na powszechność występowania kleszczy zagrożeni są praktycznie wszyscy, którzy, czy to w związku z wykonywaną pracą, czy też rekreacyjnie przebywają na obszarach gdzie występuje zieleń. Kleszcze żyją nie tylko na polach i łąkach ale także na terenie ogródków działkowych, na granicach lasów, zbiorników wodnych, a nawet miejskich skwerów- czyli wszędzie tam gdzie chętnie przebywamy. Wystarczy czasem zwykły spacer z psem po parku lub prace we własnym ogrodzie by doszło do pokłucia przez kleszcza i do zakażenia.
BORELIOZA
- CHOROBA ZAKAŹNA- NIE PRZENOSI SIĘ Z CZŁOWIEKA NA CZŁOWIEKA
- ZAKAŻENIE JEST WYNIKIEM POKŁUCIA PRZEZ KLESZCZA
- KAŻDY Z NAS JEST NARAŻONY- KLESZCZE SĄ WSZĘDZIE
- NIE MA NA NIĄ SZCZEPIONKI
- MOŻE BYĆ BARDZO GROŹNA
- WYMAGA SZYBKIEGO LECZENIA
PRZEBIEG CHOROBY
Choroba przebiega w 4 fazach:
- fazę wczesną miejscową
- fazę wczesna rozsianą
- fazę późną
- zespół poboreliozowy
Wczesna faza miejscowa (kilka dni do miesiąca po ugryzieniu przez kleszcza). Najpowszechniejszym objawem tej fazy jest rumień wędrujący- występuje on u 50- 70% chorych. Ma on zwykle średnicę powyżej 5 cm i najczęściej nie wywołuje objawów pieczenia czy swędzenia. Pojawia się w okolicach pachowych, pachwinowych lub na linii pasa, może pojawić się też na plecach czy pośladkach. Utrzymuje się 3- 4 tygodnie i zanika bez leczenia. Może nie mieć charakterystycznego wyglądu i nie musi wystąpić w każdym przypadku.
U części zakażonych osób objawy przypominają infekcję wirusową- grypopodobną. Pojawia się wówczas podwyższona temperatura, bóle mięśni, stawów, bóle głowy. Objawy towarzyszące to: zmęczenie, senność, sztywność karku, powiększenie węzłów chłonnych.
W tej fazie antybiotykoterapia jest najbardziej skuteczna- jeśli jednak antybiotyki nie zostaną podane, borelioza przechodzi w postać rozsianą.
Wczesna faza rozsiana (10 dni do 2 lat od ugryzienia przez kleszcza). Objawy tej fazy to najczęściej nawracające bóle układu szkieletowo- mięśniowego powodowane przez zapalenie jedno lub wielostawowe (choroba atakuje stawy: biodrowy, kolanowy, nadgarstkowy czy łokciowy). Pojawić się też mogą dolegliwości ze strony układu nerwowego, serca, oczu.
Jeśli utrzymujące się dolegliwości dotyczą więcej niż jednego układu naszego organizmu to prawdopodobieństwo, iż mamy do czynienia z boreliozą jest wyższe.
Szybkie podanie odpowiednich antybiotyków powinno w większości przypadków pozwolić na całkowite wyleczenie choroby. W innym przypadku borelioza przejdzie w tzw. fazę późną.
Faza późna (miesiące, a nawet lata po ugryzieniu przez kleszcza).
Choroba rozwija się latami- często w formie ukrytej, nie powodując początkowo żadnych niepokojących objawów.
Najczęściej atakuje układ mięśniowo- szkieletowy powodując u 80% nieleczonych wcześniej pacjentów nawracające dolegliwości stawowo- mięśniowe. Utrzymujące się stany zapalne stawów i objawy neurologiczne powodują, iż borelioza często mylona jest z reumatyzmem czy stwardnieniem rozsianym.
Ze strony układu nerwowego w fazie późnej może dochodzić do zajęcia nerwów czaszkowych, obwodowych, korzeni nerwowych, a nawet mózgu.
Mogą wtedy wystąpić:
- zaburzenia czucia
- drętwienia
- niedowłady
Choroba wpływa także na psychikę i kondycję umysłową człowieka. Może pojawić się upośledzenie pamięci, koncentracji, rozdrażnienie, senność, zmiany osobowości, depresja.
Może wystąpić też przewlekłe zapalenie zanikowe skóry kończyn- zwłaszcza u osób starszych, z objawami neuropatii.
OBJAWY BORELIOZY – WSZYSTKIE FAZY
Wczesna faza miejscowa (kilka dni do miesiąca po ugryzieniu przez kleszcza)
• rumień wędrujący 50- 70% chorych
• objawy towarzyszące: zmęczenie, senność, ból głowy, sztywność
karku, bóle mięśniowe i stawowe, powiększenie węzłów chłonnych
Wczesna faza rozsiana (10 dni do 2 lat od ugryzienia przez kleszcza)
Układ mięśniowo- szkieletowy
• nawracające bóle stawów, zapalenie jedno - lub wielostawowe
Układ nerwowy
• zapalenie opon mózgowych
• porażenia nerwów czaszkowych (np. twarzy)
• niedowłady, drętwienia
• zapalenie korzeni nerwowych
Serce
• zaburzenia akcji serca
• zapalenie mięśnia serca i osierdzia
Skóra
• mnogie zmiany rumieniowe
Oczy
• zapalenie spojówek, naczyniówki, tęczówki
• zaburzenie widzenia
Faza późna (miesiące, a nawet lata po ugryzieniu przez kleszcza)
Układ mięśniowo-szkieletowy
• zapalenie jedno- lub wielostawowe
• trwałe uszkodzenia stawów
Neuroborelioza
• zaburzenia czucia, mrowienie
• zaburzenia psychiczne- uczucie niepokoju, odrętwienia, rozdrażnienia
Objawy skórne
• przewlekłe zapalenie zanikowe skóry kończyn
• zmiany twardzinopodobne (zaniki skóry, stwardnienia)
DIAGNOSTYKA BORELIOZY
Pierwszym elementem diagnostyki jest wywiad z pacjentem. Pacjent pytany jest m.in. o to czy przebywał na obszarze zagrożonym, czy został pokłuty przez kleszcza oraz czy zauważył u siebie jakieś niepokojące objawy- w tym przede wszystkim rumień wędrujący.
W przypadku podejrzenia zakażeniem boreliozą pacjent kierowany jest na specjalistyczne badania laboratoryjne- test ELISA w klasie IgM oraz w klasie IgG. W przypadku pozytywnego lub wątpliwego wyniku testu, wykonuje się test potwierdzający- test Western- Blot w klasie IgM oraz IgG. Obie te metody wzajemnie się uzupełniają.
LECZENIE BORELIOZY
Borelioza jest chorobą wywoływaną przez bakterie, dlatego leczy się ją antybiotykami. Najczęściej jest w pełni uleczalna, ale efekt leczenia uzależniony jest od wczesnego postawienia prawidłowej diagnozy. Oczywiście, im później choroba zostanie rozpoznana, tym trudniejsze leczenie.
Należy też pamiętać, że wyleczenie boreliozy nie gwarantuje odporności na tę chorobę. W przypadku kolejnego pogryzienia przez kleszcza można zarazić się ponownie.
PROFILAKTYKA BORELIOZY
Nie ma szczepionki, która zapobiegałaby zakażeniu boreliozą.
Podstawą profilaktyki boreliozy jest albo unikanie miejsc występowania kleszczy, albo należyta ostrożność podczas przebywania w takich miejscach i właściwa ochrona ciała przed kleszczami, tj.:
- noszenie odpowiednich ubrań: jasne kolory, długie rękawy i nogawki wpuszczane w buty (najlepiej z wysokimi cholewami),
- stosowanie na skórę i ubrania środków odstraszających kleszcze,
- dokładne sprawdzania ciała po powrocie z lasu, pola, łąki czy działki- zwłaszcza okolice pachwin, pach, za małżowinami usznymi, w fałdach skórnych.
USUWANIE KLESZCZA
Gdy już doszło do wbicia się kleszcza w skórę należy go jak najszybciej usunąć- najlepiej za pomocą pęsety. Należy uchwycić kleszcza, możliwie jak najbliżej skóry (trzeba uważać by nie uciskać tułowia). Kleszcza usuwamy ciągnąc prostopadle w kierunku przeciwnym do ułożenia aparatu gębowego – nigdy nie wykręcamy go. Wkłutego kleszcza nie należy niczym smarować (np. masłem), ponieważ może to prowokować wymioty u kleszcza i ułatwiać zakażenie.
Miejsce po ugryzieniu należy przemyć i odkazić (alkoholem, jodyną).
Gdy w skórze pozostał fragment kleszcza (zwykle głowa lub jej część), możemy próbować samodzielnie go usunąć pęsetą lub wyjałowioną igłą albo zwrócić się o pomoc do lekarza. Im szybciej kleszcz zostanie usunięty, tym mniejsze jest ryzyko zakażenia. Do zakażenia dochodzi nie wcześniej niż po około 12- 24 godzin od wkłucia się kleszcza.
Miejsce po ukąszeniu należy przez klika tygodni obserwować oraz być wyczulonym na wszelkie niepokojące objawy płynące z naszego organizmu. Jeśli wystąpi rumień powyżej 5 centymetrów należy niezwłocznie zgłosić się do lekarza.
Nadzór merytoryczny i konsultacje medyczne pacjentów:
dr n. med. Grażyna Semczuk
-Specjalista Chorób Zakaźnych
-Konsultant Wojewódzki w dziedzinie chorób zakaźnych.
Projekt „Realizacja działań profilaktycznych oraz wykonywanie badań diagnostycznych w kierunku boreliozy" realizowany jest w ramach Programu RPO WL, Oś Priorytetowa 10 Adaptacyjność przedsiębiorstw i pracowników do zmian. Działanie 10.3 Programy polityki zdrowotnej. Projekt realizowany zgodnie z Regionalnym Programem Zdrowotnym w zakresie wykrywania zakażeń Borellia burgdorferi wśród mieszkańców województwa lubelskiego ze szczególnym uwzględnieniem grup ryzyka jako profilaktyka boreliozy z Lyme na lata 2017-2019".
